KONFERENCJA 22.05.2025 r.

Pragniemy wspólnoty – każdą komórką ciała, każdym włóknem naszego istnienia i każdym neuronem w mózgu. Dlaczego akurat wspólnoty? Czemu nie stawiamy przede wszystkim na przetrwanie albo dążenie do dobrostanu? Ponieważ wspólnota okazuje się być najlepszym sposobem na jedno i drugie. Nawet jeśli wrażliwość związana z doświadczaniem wspólnoty okazała się zbyt wielkim wyzwaniem; nawet jeśli doznaliśmy licznych krzywd, na najbardziej podstawowym poziomie wciąż jesteśmy istotami więzi. Ssaczy mózg odkrył to na wczesnym etapie dziejów naszej ewolucji. Teraz zaś mądrość ta jest zakodowana w najgłębszych zakamarkach mózgu będących motorami naszego działania. Wnoszona jest we współczesny świat na nóżkach każdego noworodka i z niecierpliwością czeka na wcielenie w życie. Szkopuł w tym, że pierwotne kultury, w których kształtowała się owa ewolucyjna mądrość, są dziś właściwie niedostępne lub zgoła nie istnieją. W rezultacie pierwotne dążenie do bycia razem napotyka na liczne przeszkody, to zaś sprawia, że spośród wszystkich ludzi, jacy kiedykolwiek chodzili po tej ziemi, jesteśmy najbardziej przesiąknięci frustracją i niepokojem. Zjawisko to stanowi źródło wielu dzisiejszych problemów ze zdrowiem psychicznym, obecne rodzicielstwo zaś może być w dużej mierze postrzegane jako bezowocne próby walki z następstwami tego niedającego się obronić scenariusza. Na czym zatem polega rozwiązanie? Z pewnością nie na walce z pierwotnymi instynktami oraz emocjami i zachowaniami, które z nich wynikają. Paradoksalnie, droga naprzód polega na powrocie do naszych początków i odtwarzaniu mikrokultur, które są w stanie pielęgnować subtelny taniec procesów zachodzących w ludzkim mózgu. Jeśli zarówno my jak i nasze dzieci mają się prawdziwie rozwijać, musimy odbudować rytuały wspólnoty, do których przystosowane zostały nasze mózgi. Prezentacja ta zawiera wprowadzenie do pięciu podstawowych typów rytuałów więzi, stanowiących podstawę do odtworzenia mozaiki wspólnoty.

W jaki sposób pielęgnuje się więź? Co stoi pomiędzy miłością a tym, jak okazujemy ją naszym dzieciom? Czasami przepaść między tym, jak chcemy ją okazywać a rzeczywistymi działaniami wydaje się zbyt duża. Widzimy, że nasza troska nie trafia do dzieci mimo naszych najlepszych chęci. Czy to możliwe, że nieświadomie sabotujemy więź z dziećmi? A może powinniśmy zacząć od podstaw i odzyskać zdolność do otaczania ich troską? W tej prelekcji przyjrzymy się temu, jak angażowanie całego ciała, znajomość typowych odruchów układu nerwowego i nawiązywanie kontaktu z doznaniami somatycznymi może otworzyć nas na uczucia i zwiększyć naszą zdolność do głębokiego odczuwania. Zdolność ta zaś pomoże nam suwerennie pełnić funkcję opiekunów i odpowiadać na potrzeby więzi naszych dzieci. 

Opiekowanie się kimś poprzez karmienie jest jednym z najstarszych tańców więzi. Problem polega na tym, że zaczęliśmy patrzeć na jedzenie wyłącznie przez pryzmat wartości odżywczych, a nie relacji i emocji, które powinny stanowić jego nieodzowny aspekt. Jedzenie służy nam najlepiej, gdy wzbogaca relacje, my zaś powinniśmy najpierw zrozumieć, dlaczego tak się już nie dzieje, by móc ten problem naprawić. Odbudowa rytuałów żywieniowych jest nie tylko niezwykle istotna z perspektywy kształtowania się gustów smakowych oraz nawyków żywieniowych naszych dzieci, lecz stanowi niezrównane odzwierciedlenie łączących nas więzi. Problemy z jedzeniem stanowią żyzny grunt dla problemów relacyjnych i dzieje się także na odwrót. Prelekcja ta wyjaśnia, dlaczego to „jak jemy” zawsze miało być istotniejsze niż „co jemy”. Czerpiąc ze swojej nowej książki, zatytułowanej Dobrze odżywieni. Więź, jedzenie i troska o nasze dzieci (oraz wszystkich, których kochamy), Deborah skupi się na jedzeniu jako filarze relacji z najbliższymi oraz emocjonalnej troski, jaką ich otaczamy.

Niektóre słowa ranią, inne zaś uzdrawiają. To samo słowo, które u jednej osoby wywoła konsternację, a nawet gniew, innej sprawi radość albo da poczucie docenienia i zrozumienia. Od czego to zależy? I jak to się dzieje, że słowa, choć wszak my nie możemy dotknąć ich, mogą dotknąć nas do żywego? Mowa ma ogromny wpływ na rozwój dziecka oraz jego zdolność do bliskości. Choć to nie od niej zaczyna się historia więzi, słowa bezsprzecznie dawały nam i wciąż każdego dnia dają szansę na budowanie głębokich, stabilnych i bezpiecznych więzi. Są to słowa, które dają oparcie, ale i uskrzydlają. Mogą być azylem dającym poczucie pewności w niepewnym świecie, w którym rozłąka jest czymś nieuniknionym. Gdzie znajduje się źródło mocy słów i jak możemy je wykorzystać do pielęgnowania naszych relacji? Z jakich słów należy tkać naszą codzienność i kiedy powinniśmy je wypowiadać, aby zapewnić sobie i bliskim ochronę oraz warunki sprzyjające rozwojowi?

Wszyscy potrzebujemy kontaktu. I wszyscy potrzebujemy pomocy w radzeniu sobie z nieodłączną więziom wrażliwością. Potrzeba owej pomocy zaznacza się szczególnie mocno w przypadku dzieci neuroatypowych, ze względu na ich naturalnie większą wrażliwość. Jakże często jednak „zwykłe” sposoby rozbrajania mechanizmów obronnych i nawiązywania kontaktu zawodzą właśnie w przypadku tych najwrażliwszych. W obliczu bezowocnych prób budowania więzi z dzieckiem każdy rodzic może doświadczać frustracji. Nic więc dziwnego, że rodzice dzieci neuroatypowych doświadczają tej frustracji w stopniu skrajnym, w połączeniu z poczuciem odrzucenia, bezradności i desperacji. Zrozumienie własnych reakcji emocjonalnych na frustrujące wrażenie braku kontaktu z dziećmi jest niezwykle ważne, pomaga bowiem zapobiec obronnemu „zmrożeniu się” naszych serc i uniknąć dalszych potknięć w tańcu więzi z nimi. To dzięki indywidualnej, naznaczonej łzami podróży, zyskujemy umiejętność dostrajania rytuałów więzi do potrzeb konkretnego dziecka. Otwierając się na własną wrażliwość, otwieramy się zarazem na nasze dzieci, bez względu na to, jakie mechanizmy obronne staną nam na przeszkodzie.

Jak to się stało, że pod względem opieki nad dziećmi staliśmy się tak osamotnieni? Wskutek licznych pęknięć w fundamentach naszej kultury wiele osób nie ma wsparcia niezbędnego do rozwoju i rozkwitu ich dzieci. Opieka nad młodymi ludźmi w rozdrobnionych społeczeństwach nabrała wymiaru finansowego i opiera się na rolach, a nie na relacjach. Przestaliśmy dostrzegać to, co jest konieczne do optymalnego rozwoju i zdrowia emocjonalnego, lecz nie możemy sobie pozwolić na czekanie, aż społeczeństwo zda sobie sprawę z tego, że zabrnęliśmy w ślepą uliczkę. To do nas należy odbudowanie kultury wspólnoty, stworzonej od podstaw tak, by więź stanowiła jej centralne ogniwo. W tej prelekcji wspólnie przyjrzymy się temu, jak mogłoby wyglądać przejęcie inicjatywy i ponowne zebranie grona bohaterów drugoplanowych, którzy nas wspierają – dla dobra naszych dzieci i nas samych.